Τηγανητές πατάτες στο διάστημα; Το τμήμα Χημείας του ΑΠΘ πειραματίζεται...

Θα μπορούσαν οι αστροναύτες να έχουν μια μερίδα ζεστές τηγανητές πατάτες στο διάστημα; Και γιατί το φαινόμενο του τηγανίσματος, δηλαδή το βράσιμο πατάτας σε καυτό ελαιόλαδο, να απασχολήσει την επιστημονική κοινότητα; Η απάντηση είναι "ναι, μπορούμε να τηγανίσουμε εξίσου και σε έλλειψη βαρύτητας", κάτι που αν ακούγεται ευνόητο για τις γήινες διαδικασίες, ήταν -λόγω της βαρύτητας- "γρίφος" σε ό,τι αφορά το Διάστημα.

Η τετραμελής ομάδα του τμήματος Χημείας του ΑΠΘ, που συμμετέχει επί σειρά ετών στα γνωστά πειράματα παραβολικών πτήσεων (σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), επέστρεψε πριν δύο μέρες από το Μπορντό της Γαλλίας, με απαντήσεις σε δύο πειραματισμούς: στο φαινόμενο του βρασμού σε πορώδη μέσα και στο τηγάνισμα πατάτας.

Στο πρώτο πείραμα χρησιμοποιήθηκαν πορώδη υλικά, κεραμικά και μεταλλικά, σε συνθήκες βρασμού σε έλλειψη βαρύτητας, προκειμένου να διαπιστωθεί η συμπεριφορά τους στην αλλαγή θερμότητας.

Τα συμπεράσματα έχουν εφαρμογή σε μια σειρά από βιομηχανικές εφαρμογές, καθώς θα μπορέσουν να παραχθούν αποδοτικότερα συστήματα ψύξης ηλεκτρονικών μηχανημάτων, που αφορούν ηλεκτρονικούς υπολογιστές, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, αεροσκάφη, δορυφόρους κ.α., όπως εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο επικεφαλής της ομάδας του τμήματος Χημείας του ΑΠΘ, καθηγητής Θεόδωρος Καραπάντσιος.

"Ο βρασμός είναι η βασική διεργασία που απορροφά μεγάλες ποσότητες θερμότητας, ακαριαία και σε μικρές διατάξεις, δηλαδή έχουμε γρηγορότερη επαγωγή θερμότητας και με λιγότερο κόστος" είπε χαρακτηριστικά.

Συγγενικό του πειράματος αυτού είναι και το τηγάνισμα της πατάτας σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας. Ήταν άξιο απορίας μέχρι σήμερα, αν η διάχυση - οι φυσαλίδες που ξεκολλούν από την πατάτα κατά το τηγάνισμα και ανεβαίνουν στην επιφάνεια, λόγω άνωσης από την βαρύτητα - λειτουργεί εξίσου και σε έλλειψη βαρύτητας.

Σε αυτή την περίπτωση οι φυσαλίδες εκτινάσσονται στο λάδι και έτσι το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Με άλλα λόγια οι μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές στο διάστημα θα μπορούν να γεύονται τηγανητά εδέσματα κατά την μακροχρόνια παραμονή τους μακριά από τη γη.

Ενδιαφέρον της NASA και της ESA για τις τηγανητές πατάτες

Η προηγούμενη μακροχρόνια εμπειρία της ομάδας Χημείας του ΑΠΘ, γύρω από τη συμπεριφορά των φυσαλίδων στο διάστημα, δεν θα μπορούσε να την αφήσει μακριά από τις αγαπημένες απολαύσεις των αστροναυτών.

Μια από αυτές, όπως οι ίδιοι έχουν αναφέρει για όσα θα ήθελαν να μπορούν να τρώνε κατά την διάρκεια μεγάλης διάρκειας αποστολών τους, είναι οι τηγανητές πατάτες.

Έτσι οι μεγάλοι διαστημικοί οργανισμοί, NASA και ESA, άρχισαν να στρέφουν το ενδιαφέρον προς την κατεύθυνση της ικανοποίησης πλέον ορισμένων επιθυμιών του προσωπικού τους, ιδιαίτερα μάλιστα όταν ελπίζουν ότι κάποτε στο μέλλον οι επανδρωμένες αποστολές θα αφορούν "κοινούς ανθρώπους".

Ήδη γίνονται πειράματα πάνω στο ψήσιμο του καφέ και έπονται αντίστοιχα για το ψωμί και την μπύρα, ενώ και ο ρουχισμός των αστροναυτών με άνετα και επαρκή υφάσματα για χρήση εντός και εκτός διαστημοπλοίων, βρίσκεται στις προτεραιότητες των επιστημονικών ομάδων.

"Όταν για παράδειγμα μια αποστολή στον Άρη μπορεί να διαρκέσει το λιγότερο 1,5 με 2 χρόνια, σε ένα εχθρικό περιβάλλον και χωρίς σίγουρη επιστροφή, το ψυχολογικό κομμάτι των επανδρωμένων αποστολών είναι πολύ σημαντικό. Ωφελούν, λοιπόν, όλα όσα θυμίζουν τις γήινες συνήθειες και συνθήκες" εξήγησε ο κ.Καραπάντσιος.

Εξάλλου, πρόσθεσε ότι οι διαστημικοί οργανισμοί θα ήθελαν να παρατείνουν την παραμονή των αστροναυτών σε τόσο δαπανηρές αποστολές, για οικονομικούς λόγους.

Πάντως, για όσους το κίνητρο αυτό ακούγεται μικρό, το τηγάνισμα πατάτας στο διάστημα, έχει και πρακτικά οφέλη στην γήινη καθημερινότητα, καθώς η καλύτερη κατανόηση του φαινομένου, οδηγεί στην παραγωγή αποτελεσματικότερων φριτέζων, οικιακών και βιομηχανικών.

Η ESA, οι παραβολικές πτήσεις και το ΑΠΘ

Η ομάδα του τμήματος Χημείας του ΑΠΘ συμμετείχε στην 66η καμπανιά παραβολικών πτήσεων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος.

Πρόκειται για ειδικές πτήσεις με ειδικά διαμορφωμένο αεροσκάφος Airbus A310 το όποιο ανεβαίνει σε ύψος 10 χιλιομέτρων, σβήνει τον κινητήρα του και «βουτά» για περίπου μισό λεπτό, καλύπτοντας απόσταση σχεδόν 2 χιλιόμετρων.

Κατά τη διάρκεια της πτώσης δημιουργούνται συνθήκες έλλειψης βαρύτητας μέσα στο αεροσκάφος. Σε εκείνο το χρονικό διάστημα γίνονται πειράματα από τους επιβαίνοντες επιστήμονες, στις ειδικές διατάξεις που έχουν φέρει από τα πανεπιστήμια τους και έχουν εγκαταστήσει στο εσωτερικό του αεροσκάφους.

Οι πτήσεις έχουν διάρκεια τρεις ήμερες. Κάθε ημέρα γίνονται 31 συνεχόμενες βουτιές και πραγματοποιούνται πειράματα σε κάθε βουτιά του αεροσκάφους μέσα στο μισό λεπτό που δεν υπάρχει βαρύτητα.

Είναι η 10η φορά που το τμήμα Χημείας του ΑΠΘ συμμετέχει με πειράματα σε παραβολικές πτήσεις της ESA και είναι η μόνη ελληνική ομάδα που κάνει τέτοια πειράματα, στο πλαίσιο ερευνητικών έργων χρηματοδοτούμενων από τον ΕΟΔ.

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ