Η ιστορία του καπνού μέσα από 101 σημειώσεις

Μέσα από αντικείμενα, έγγραφα και φωτογραφίες, η ιστορία του καπνού και μαζί της ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της Ελλάδας, αποτυπώνονται στην έκθεση «Καπνός - Tobacco 101 σημειώσεις για τα ανατολικά καπνά - 101 notes on oriental tobacco», που παρουσιάζεται στο Μουσείο Μπενάκη.
Σε επιμέλεια του Σπύρου Φλεβάρη και με ιστορική σύμβουλο τη Μαρία Ρεντετζή, η έκθεση – που τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας, κυρίου Καρόλου Παπούλια - φιλοδοξεί να φωτίσει όλες τις διαφορετικές λειτουργίες του καπνού μέσα από σπάνια αντικείμενα συλλογών του εξωτερικού, τεκμηρίων από αρχεία της χώρας, καθώς και φωτογραφικού υλικού από ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές.

Πρέσα καπνού.

Ένα πολυδιάστατο εμπορικό αγαθό

Η έκθεση αναδεικνύει τον ανατολικό καπνό ως ένα πολυδιάστατο εμπορικό αγαθό, προσεγγίζοντάς τον ιστορικά μέσα από μια σειρά από διαφορετικές οπτικές. Από τις βελόνες του μπουρλιάσματος και τα σαρίκια της χωρικής επεξεργασίας του καπνού, στην τόγκα και το σεντούκι της εμπορικής επεξεργασίας, από τις επιβλητικές καπναποθήκες της βόρειας Ελλάδας έως τις περίτεχνες ταμπακιέρες και τα πακέτα τσιγάρων στα αστικά κέντρα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.

Ο καπνός εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα πολυτιμότερα εξαγωγικά γεωργικά προϊόντα της χώρας: τα ελληνικά καπνά ήταν και είναι ποιοτικά ανάμεσα στα καλύτερα παγκοσμίως. Ιστορικά, ωστόσο, ο καπνός σκιαγραφεί ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής ιστορίας. Η εργασία στον τομέα της επεξεργασίας του καπνού και της βιομηχανικής παραγωγής τσιγάρων συντέλεσε στην ανάπτυξη πόλεων, όπως η Καβάλα, η Δράμα, η Ξάνθη και η Θεσσαλονίκη. Επηρέασε τη διαμόρφωση νέων κοινωνικών τάξεων και πυροδότησε τη δημιουργία του εργατικού κινήματος της χώρας. Οδήγησε τόσο στην ανάπτυξη της βιομηχανίας, όσο και στην ανάπτυξη του εμπορικού και τραπεζικού κλάδου.

Ξεφυλλίστρες, δεκαετία 1930.

Η εργασία στον τομέα του καπνού υπήρξε καταλυτική και στο θέμα των προσφύγων. Όπως διαβάζουμε στα πρακτικά της Βουλής του 1946: «Εάν δεν υπήρχε ο καπνός, δε θα ήτο δυνατόν να αντιμετωπιστεί το δημογραφικό πρόβλημα, το οποίον προέκυψεν μετά την μικρασιατικήν συμφοράν. Ο εποικισμός της Μακεδονίας και της Θράκης κατά το 1922, εστηρίχθη μόνο εις τον καπνόν».

Παράλληλα, η εμπορία του καπνού συντέλεσε και στη δημιουργία μιας ιδιαίτερης αισθητικής, που εκφράστηκε μέσα από την αρχιτεκτονική των καπναποθηκών και των μεγάρων των καπνεμπόρων, τον σχεδιασμό των αντικειμένων που σχετίζονταν με το κάπνισμα, αλλά και των διαφημιστικών σημάτων και αφισών μιας σειράς ελληνικών καπνοβιομηχανιών.

Καπνεργάτριες σε ώρα διαλείμματος. Καβάλα, 1947.

Πληροφορίες
Μουσείο Μπενάκη - Κεντρικό Κτήριο: Κουμπάρη 1 - Αθήνα, τηλ.:  210 3671000. Ωράριο λειτουργίας: Τετάρτη και Παρασκευή: 9.00 - 17.00, Πέμπτη και Σάββατο: 9.00 - 24.00, Κυριακή: 9.00 - 15.00, Δευτέρα και Τρίτη: κλειστά. Τιμή εισιτηρίου έκθεσης: κανονικό: 5 ευρώ, μειωμένο: 3 ευρώ.

naftemporiki.gr