Περίεργες ιστορίες χαρτονομισμάτων

Τα πρώτα χαρτονομίσματα εμφανίστηκαν στη διάρκεια του 7ου αιώνα μ.Χ. στην Κίνα. Λογικό, αν σκεφθεί κανείς ότι οι Κινέζοι ήταν αυτοί που είχαν εφεύρει πρώτοι το χαρτί και την τυπογραφία, οπότε η εκτύπωση χαρτονομισμάτων φαντάζει ως το λογικό επόμενο βήμα.
Οι πρώτοι που χρησιμοποιούσαν χαρτονομίσματα ήταν έμποροι που πραγματοποιούσαν μεγάλα ταξίδια, ενώ ο Κινέζος αυτοκράτορας ανέλαβε την αποκλειστική έκδοση χαρτονομισμάτων το 1024. Εκτοτε, πολλά παράξενα χαρτονομίσματα έχουν εκδοθεί, στην προσπάθεια των ανθρώπων να ανταποκριθούν σε έκτακτες ή συνηθισμένες ανάγκες, να κάνουν εμπόριο και να αποκτούν αγαθά. Τα πρώτα χαρτονομίσματα είχαν κυκλοφορήσει στην Ελλάδα το 1831 επί Καποδίστρια, ονομάζονταν φοίνικες και είχαν απορριφθεί ως αφερέγγυα από τους συναλλασσόμενους.
Επιστρέφοντας ο Μάρκο Πόλο από τα ταξίδια του στην Απω Ανατολή τον 13ο αιώνα, είχε αναφέρει την κινεζική εφεύρεση του χαρτονομίσματος, την οποία οι σύγχρονοί του Ευρωπαίοι μάλλον δεν είχαν πιστέψει. Λογικό και αυτό, αν σκεφθεί κανείς πως εκείνη την εποχή οι αλχημιστές είχαν αφιερώσει τη ζωή τους στο να μετατρέψουν μη πολύτιμα μέταλλα σε χρυσό. Οι Κινέζοι είχαν κάνει το ακριβώς αντίστροφο, είχαν μετατρέψει χρυσό, ασήμι και άλλα πολύτιμα αγαθά (κάποτε χρησιμοποιούνταν και το αλάτι ως αποθεματικό μέσο, εκτός από τον χρυσό και το ασήμι) σε τυπωμένο χαρτί από ξύλο μουριάς. Οι πρώτοι που άρχισαν να παράγουν χαρτονομίσματα σε μεγάλη κλίμακα στην Ευρώπη ήταν οι χρυσοχόοι τον 16ο αιώνα. Το 1694 ιδρύεται η Τράπεζα της Αγγλίας και σχεδόν αμέσως αρχίζει να τυπώνει χειρόγραφα χαρτονομίσματα, τα οποία ο κάτοχός τους μπορούσε να ανταλλάξει με χρυσό ή νομίσματα αντίστοιχης αξίας με αυτήν που αναγραφόταν στο χαρτονόμισμα.
Εως το 1745, η Τράπεζα της Αγγλίας είχε εισαγάγει χαρτονομίσματα με σταθερή ονομαστική αξία από 20 λίρες στερλίνες μέχρι 1.000. Μόλις το 1844 απέκτησε η ΤτΑ το αποκλειστικό δικαίωμα τυπώματος χαρτονομισμάτων, ενώ το πρώτο πλήρως τυπωμένο χαρτονόμισμα είχε εμφανιστεί μόλις το 1855.
Εκτοτε έχουν κυκλοφορήσει χιλιάδες διαφορετικά χαρτονομίσματα, με μικρό και μεγάλο μέγεθος, μικρή ή πολύ μεγάλη ονομαστική αξία αλλά, συνήθως, ελάχιστη αγοραστική δύναμη. Πολλές φορές, ιδιαίτερα θλιβερές περίοδοι στην Ιστορία χωρών ή ολόκληρης της ανθρωπότητας αποτυπώνονται στα χαρτονομίσματα μιας περιόδου. Για παράδειγμα, το χαρτονόμισμα των 50 πφένιχ (λεπτών) που είχε εκδοθεί στο πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης που είχαν οργανώσει οι ναζί μεταξύ 1933 και 1935 στο Οράνιενμπουργκ. Το χαρτονόμισμα των 50 πφένιχ είναι πολύ σπάνιο λόγω του ιδιαίτερου συμβολισμού του. Ο σχεδιαστής του Χορστ Βίλι Λίπερτ ήταν κρατούμενος στο στρατόπεδο.
Οταν του ανατέθηκε το έργο να σχεδιάσει το χαρτονόμισμα, αντικατέστησε το γράμμα «g» στη λέξη Konzentrazionlagers (σ.σ. στρατόπεδα συγκέντρωσης) με το γράμμα «y», με αποτέλεσμα η λέξη να σημαίνει πλέον «σφαγείς των στρατοπέδων συγκέντρωσης». Η αλλαγή δεν έγινε ποτέ αντιληπτή από τους ναζί. Και το χαρτονόμισμα των 20.000 ζαΐρ, που είχε εκδώσει ο διαβόητος δικτάτορας του Ζαΐρ (σημερινή Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό) Μομπούτο Σέσε Σέκο, είναι αποτέλεσμα μιας ταραγμένης περιόδου. Αν παρατηρήσετε προσεκτικά, στο χαρτονόμισμα υπάρχει μια τρύπα στη θέση όπου κανονικά υπήρχε το πρόσωπο του αιμοσταγούς δικτάτορα. Ο λόγος είναι πως όταν η αντιπολίτευση κατάφερε να ανατρέψει τον Μομπούτο στα τέλη της δεκαετίας του 1990 δεν είχε χρήματα για να εκδώσει νέα χαρτονομίσματα. Οπότε αναγκάστηκε να διατηρήσει σε κυκλοφορία τα παλιά χαρτονομίσματα, ανοίγοντας μια τρύπα στο σημείο όπου υπήρχε κανονικά το πρόσωπο του δικτάτορα. Το χαρτονόμισμα ονομαστικής αξίας 1.000 δολαρίων σταμάτησε να τυπώνεται το 1969 επί Νίξον, στην προσπάθεια καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος, που έβρισκε πολύ χρήσιμα τα χαρτονομίσματα μεγάλης αξίας. Μαζί με το χαρτονόμισμα των 1.000 δολαρίων σταμάτησαν να τυπώνονται και τα χαρτονομίσματα των 500, 5.000 και 10.000 δολαρίων. Ωστόσο, όλα αυτά τα χαρτονομίσματα εξακολουθούν να ισχύουν, και μάλιστα η πραγματική τους αξία είναι μεγαλύτερη από την ονομαστική, ιδίως των χαρτονομισμάτων των 5.000 και 10.000 δολαρίων.
Πηγή: Καθημερινή