Γιατί μας πιάνει φαγούρα;

Αν και η αίσθηση της φαγούρας υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους, οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμα πετύχει μια πλήρη και ικανοποιητική εξήγηση του φαινομένου. Η αλήθεια είναι πως η φαγούρα μπορεί να καταντήσει αρκετά ενοχλητική αλλά μέχρι ενός σημείου είναι χρήσιμη-όπως ακριβώς και ο πόνος. Η φαγούρα μπορεί να μας βοηθήσει να αποφύγουμε κινδύνους όπως τα κουνούπια (που μπορεί να μεταφέρουν ελονοσία) ή τους δηλητηριώδεις κισσούς. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από χρόνια φαγούρα η οποία δε φαίνεται να εντοπίζεται σε κάποια συγκεκριμένη αιτία, γεγονός που μπορεί να καταλήξει ιδιαίτερα ενοχλητικό στην καθημερινότητα του πάσχοντος. Απ’ ότι φαίνεται, η χρόνια φαγούρα είναι από κλινικής άποψης εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μια και είναι αρκετά διαδεδομένη, χωρίς να υπάρχει κάποιο φάρμακο για την πλήρη ίασή της.
Η φαγούρα, όπως και οι αισθήσεις της αφής, της θερμοκρασίας και του πόνου, περιλαμβάνουν τη λειτουργία ενός περίπλοκου συστήματος μορίων, κυττάρων και κυκλωμάτων που εκτείνονται από το δέρμα έως τον εγκέφαλο. Ο πιο διαδεδομένος τρόπος αντιμετώπισης της φαγούρας περιλαμβάνει την καταπολέμηση της ισταμίνης, μιας χημικής ένωσης που εμπλέκεται στο σχηματισμό των φλεγμονών. Όμως, αρκετές περιπτώσεις φαγούρας φαίνεται πως δε θεραπεύονται με τη χορήγηση αντιισταμινικών. Παθήσεις του δέρματος όπως τα έκζεμα και η ψωρίαση, συστημικές παθήσεις που περιλαμβάνουν πολλαπλή σκλήρωση, ακόμα και μερικοί τύποι καρκίνου, είναι δυνατό να οδηγήσουν σε χρόνια φαγούρα, η οποία και επηρεάζει περίπου το 10% του πληθυσμού σε κάποια στιγμή της ζωής του, σύμφωνα με μελέτες.
Πρόσφατες έρευνες έχουν καταδείξει τη μυστηριώδη συσχέτιση της φαγούρας με τον πόνο: σύμφωνα με τους επιστήμονες, ο λόγος που το ξύσιμο προσφέρει ανακούφιση στη φαγούρα είναι ότι προκαλεί πόνο, ο οποίος καταστέλλει-προσωρινά έστω-το αίσθημα της φαγούρας. Έχει επίσης εντοπιστεί κάποιας μορφής σχέση ανάμεσα στα κύτταρα και τα νευρικά κυκλώματα που προκαλούν τον πόνο από τη μία πλευρά και τη φαγούρα από την άλλη, αλλά ο συσχετισμός αυτός δεν είναι ακόμη ξεκάθαρος. Από την άλλη πλευρά, αν και ο πόνος μπορεί να αναστείλει προσωρινά τη φαγούρα, κάποια παυσίπονα όπως η μορφίνη μπορεί να προκαλέσουν με τη σειρά τους φαγούρα. Αντιστρόφως, κάποιες ουσίες που προκαλούν φαγούρα μπορούν επίσης να προκαλέσουν πόνο, όπως η καψακίνη, η ουσία που κάνει καυτερές τις πιπεριές. Στην προσπάθεια να κατανοηθούν τα αντιφατικά αυτά ευρήματα, έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες. Σύμφωνα με μια προσέγγιση, οι ίδιοι νευρώνες παράγουν αίσθημα φαγούρας αν ερεθιστούν λίγο, ενώ αν ερεθιστούν πλήρως παράγουν αίσθημα πόνου. Μια άλλη πρόταση, θεωρεί πως η φαγούρα και ο πόνος ενεργοποιούνται από διαφορετικές ομάδες κυττάρων, αλλά ενδέχεται τα σήματα που λαμβάνει ο εγκέφαλος να αναμειγνύονται στη σπονδυλική στήλη.
Βέβαια, η φαγούρα και ο πόνος δε συμπορεύονται πάντοτε. Για παράδειγμα, είναι γνωστό πως η χλωροκίνη που χορηγείται κατά της ελονοσίας, προκαλεί έντονο αίσθημα φαγούρας. Σε μια πρόσφατη έρευνα, οι επιστήμονες δημιούργησαν εργαστηριακά ποντίκια στα οποία λείπει ο νευρικός υποδοχέας που ανταποκρίνεται στη χλωροκίνη. Τα ποντίκια αυτά δεν ανέπτυξαν αίσθημα φαγούρας αλλά ανταποκρίνονταν φυσιολογικά στον πόνο. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό δείχνει πως τα νευρικά κύτταρα είναι απαραίτητα για την αίσθηση της φαγούρας, όχι όμως και για την αίσθηση του πόνου. Πολλοί από τους υποδοχείς των ποντικιών που αντιστοιχούν στη φαγούρα, εντοπίστηκαν και στους ανθρώπους. Οι επιστήμονες μελετούν τα μόρια που παίζουν ρόλο στη χρόνια φαγούρα και πειραματίζονται με τα ίδια μόρια σε όσα ποντίκια δε διαθέτουν τα μόρια αυτά. Η έρευνα συνεχίζεται και αναμένεται συναρπαστική.
news.gr