Αντιμετωπίζοντας την ανεργία μέσα στην οικογένεια

Η οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα μας επιφέρει δυσμενείς επιπτώσεις στην οικονομική, αλλά και στην ψυχική κατάσταση των ατόμων. Οι άνεργοι αποτελούν μία ευαίσθητη ομάδα, καθώς πλήττονται από αυτήν. Ποιές συναισθηματικές καταστάσεις δοκιμάζει ένας άνθρωπος όταν διέρχεται μιας τόσο επώδυνης φάσης στη ζωή του; Θλίψη, ανησυχία, πικρία, απελπισία, αίσθηση ανικανότητας συντήρησης του εαυτού, αλλά και της οικογένειάς του, φόβος και κατάθλιψη κυριεύουν τη ζωή του. Πράγματι, σε περιπτώσεις ατόμων που έχουν χάσει μια μακροχρόνια σταθερή εργασία, το στρες που βιώνουν θεωρείται πως είναι μεγαλύτερο από το στρες που εκλύεται από το θάνατο ενός φίλου ή από αυτό της ύπαρξης μιας σοβαρής αρρώστιας στην οικογένεια.

Μπορεί κανείς να είναι άνεργος και να παραμένει καλός γονιός; Μερικές φορές είναι δύσκολο ο γονιός να αντιμετωπίσει την κατάσταση αυτή με ψυχραιμία εξαιτίας των υψηλών προσδοκιών για όσα πρέπει να προσφέρει στην οικογένειά του. Η διαχείριση της κατάστασης αυτής χρήζει άμεσης αντιμετώπισης, καθώς αναδύονται πολλαπλά προβλήματα που αφορούν κυρίως τη διατάραξη των σχέσεων ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας, αλλά και την απώλεια της αυτοπεποίθησης στο έργο της διαπαιδαγώγησης των παιδιών.

Ποιά συναισθήματα βιώνει ένας άνεργος γονιός;

• Η πόρτα της αμφιβολίας ανοίγει…ανάμεσα στο ζευγάρι

Ένας άνεργος γονιός προσάπτει διάφορες κατηγορίες στον εαυτό του και νιώθει ότι έχει χάσει το κύρος του. Πλέον θεωρεί ότι είναι ένας κακός σύζυγος και αντιμετωπίζει με αμηχανία και τύψεις την επικείμενη οικονομική εξάρτησή του από το σύντροφό του. Την εν λόγω κατάσταση αναζωπυρώνουν διάφορες σκέψεις που συνδέονται με την ανασφάλεια που ανακύπτει  από το εξής ερώτημα: «Πώς μπορεί ο σύζυγός μου να βασιστεί πάνω μου, όταν εγώ ο ίδιος δεν μπορώ να του προσφέρω ασφάλεια;».

• Και οι ενοχές αδρανοποιούν το γονεϊκό τους ρόλο

Ο ξαφνικός αποκλεισμός τους από τον επαγγελματικό τομέα επιφέρει συναισθήματα ανεπάρκειας και ενοχής στη σχέση τους με τα παιδιά. Το συναίσθημα της ανεπάρκειας απορρέει είτε επειδή νιώθουν ανίκανοι πια να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες των παιδιών τους, είτε από την ιδέα πως τα παιδιά τους πρόκειται να τους συγκρίνουν με τους εργαζόμενους γονείς των φίλων τους. Νιώθουν μειονεκτικά και πιστεύουν πως δεν έχουν το κύρος και ούτε το δικαίωμα να επιβάλλουν μια αρχή στο παιδί τους, να το νουθετήσουν ή να θέσουν όρια στη συμπεριφορά του. Η εικόνα του παιδιού να στέκεται όρθιο και να λέει: «Πώς μπορείς να απαιτείς κάτι από εμένα, ενώ εσύ δεν είσαι σε θέση να βρεις ακόμη εργασία;» φαντάζει ιδιαίτερα  τρομακτική στο μυαλό τους.

• Το φάντασμα της υποτίμησης πλανάται

Συναισθήματα ντροπής κυριεύουν τον γονιό. Η ντροπή αυτή γίνεται ακόμη πιο φανερή, εάν το παιδί αρνηθεί να πράξει αυτό που έχει υποδείξει. Ο γονιός, που υπό κανονικές συνθήκες, θα έλεγε ρητά, «όχι», τώρα δυσκολεύεται να αρνηθεί. Φαντάζεται πως το παιδί του συνδέει την άρνησή του με οικονομικούς λόγους: «Ο πατέρας μου/ Η μητέρα μου δεν μπορεί να κάνει τίποτα πια…».

Πώς ένα παιδί βιώνει την απόλυση του γονιού του;

Το παιδί αντιμέτωπο με την ανεργία των γονιών του ενδέχεται να αντιδράσει με δύο ακραίους τρόπους, οι οποίοι είναι μεταξύ τους αντίθετοι. Από τη μια, ενδέχεται να τους στηρίξει οικονομικά πιάνοντας δουλειά. Και από την άλλη, μπορεί να τους προσάψει κατηγορίες για τα αγαθά που έχει στερηθεί.

Η παραμυθένια ζωή επιφέρει ευτυχία; 

Η ιδέα ότι το παιδί μπορεί να νιώθει ότι στερείται κάτι οφείλεται στη δική τους σύγχυση και απογοήτευση. Τελικά, γίνονται όμηροι των σκέψεών τους, αφού δεν γνωρίζουν τον τρόπο σκέψης της παιδικής ηλικίας. Πράγματι, ορισμένοι γονείς παρομοιάζουν την παιδική ηλικία με ένα βασίλειο του οποίου ο πρίγκιπας είναι το παιδί τους και οι ίδιοι επιφορτίζονται με το ρόλο της προσφοράς υλικών αγαθών. Ο τρόπος προσέγγισης της πραγματικότητας κατ’ αυτόν τον τρόπο είναι ιδιαίτερα προβληματικός και λανθασμένος.

Η ευτυχία δεν μπορεί να ταυτιστεί σε καμία περίπτωση με την παροχή και δη την ποσότητα των υλικών αγαθών. Ένα παιδί που δε στερείται ποτέ τίποτα, δεν είναι ένα ευτυχισμένο παιδί. Ο συλλογισμός ενός παιδιού που βιώνει μία κατάσταση συνεχούς απόκτησης δώρων και υλικών αγαθών αποδίδεται πολύ απλά ως εξής: «Από τη στιγμή που οι γονείς μου θεωρούν ότι δεν μου έχουν προσφέρει πολλά αγαθά, τότε αυτό δεν είναι αρκετό, και δεν μπορώ να είμαι χαρούμενος με αυτό». Η ζωή του χαρακτηρίζεται από μία ατελείωτη αναμονή. Περιμένει να αποκτήσει επιτέλους εκείνο το αντικείμενο που θα του προσφέρει τη χαρά και συνειδητοποιώντας όμως πως δεν έρχεται ποτέ, περιμένει επ’ αόριστον για εκείνο το αντικείμενο που τελικά θα του την παράσχει…

Εν ολίγοις, καλός γονιός δεν λογίζεται εκείνος που κάθε πρωί ντύνεται Άγιος Βασίλης, αλλά εκείνος που θα δώσει τα κατάλληλα ερεθίσματα στο παιδί του για να αναπτύξει εκείνες τις δεξιότητες που θα καταστούν ικανές και χρήσιμες να ενταχθεί ομαλά στην κοινωνία και να την αντιμετωπίσει.

Η πραγματικότητα και οι κανόνες της

Ο πραγματικός κόσμος δεν είναι αυτός της φαντασίας και των ονείρων, αλλά διέπεται από κανόνες που πρέπει να μάθει κανείς να υπακούει και να συμμορφώνεται. Είτε με εργασία, είτε χωρίς, ο ρόλος των γονέων στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών δε θα πρέπει να μειώνεται ή να αμφισβητείται. Τα παιδιά χρειάζονται σαφείς και σταθερές συναισθηματικές σχέσεις. Ο γονιός οφείλει να θέτει όρια, δηλαδή να περιορίζει και να αποδεσμεύει τα παιδιά, δίνοντας την ώθηση να αυτοπραγματωθούν. Αυτό δε γίνεται όμως χωρίς πόνο. Πρέπει να καταστήσει σαφές στο παιδί πως δεν μπορεί να έχει πάντα αυτό που θέλει, ακόμη κι αν έχει την οικονομική δυνατότητα να του το προσφέρει. Διαφορετικά, καλλιεργείται η ψευδαίσθηση ότι μπορεί να έχει ό,τι θέλει ανά πάσα στιγμή.

Μια πάλη για να κερδίσει

• Ο άνεργος γονιός οφείλει να αποβάλει την ενοχή που του δίνει η λανθασμένη εντύπωση για τον εαυτό του ότι δεν έχει τη νομιμότητα για την εκπαίδευση των παιδιών του.
• Η αυθαίρετη σκέψη ότι το παιδί βρίσκεται σε δυσμενή μοίρα από ό,τι στην πραγματικότητα είναι, πρέπει να ξεπεραστεί.
• Η σιωπή πρέπει να αποφευχθεί, γιατί διαφορετικά το παιδί ενδέχεται να φανταστεί απαντήσεις που δε συνάδουν με την πραγματικότητα. Ο γονιός πρέπει να εξηγήσει στα παιδιά του την οικονομική κατάσταση της χώρας και την αγορά της εργασίας, αλλά να μην τα τρομοκρατήσει. Μ’ αυτόν τον τρόπο τα παιδιά θα σταματήσουν να νιώθουν ντροπή.

Η επιβίωση των άνεργων γονέων είναι πράγματι μια μάχη.  Μην κρύψετε από το παιδί τις ανησυχίες σας, γιατί το γνωρίζει ότι δεν είστε καλά. Είναι σημαντικό το παιδί να κατανοήσει πως η ανεργία είναι ένα μείζον ζήτημα, το οποίο όμως δε θα σταθεί εμπόδιο στη ζωντάνια και τη χαρά της παιδικής του ηλικίας.

Να μιλάμε, να γελάμε, να αγαπάμε…

http://www.flowmagazine.gr